واکاوی 2 رویه پرداخت یاری هزینه تحصیلی به دانشجویان در قالب گرنت پژوهشی - مجله یک کامپیوتر

به گزارش خبرنگار علمی و دانشگاهی خبرنگاران، به دلیل ضرورت توجه به مقوله تحقیق و پژوهش در کشور، مصوبات قانونی پیش بینی هایی را برای تامین بودجه طرح های پژوهشی در نظر گرفته است.

طبق قانون امسال هم حدود 450 تا 500 میلیارد تومان اعتبار برای این منظور پیش بینی شده که اگرچه مبلغ زیادی نیست اما علاوه بر این، در منابع شرکت های دولتی و دستگاه های اجرایی هم بخش های به پژوهش اختصاص داده شده است. به طوری که امسال دستگاه های دولتی باید حداقل 260 هزار میلیارد تومان در پژوهش های تحصیلات تکمیلی هزینه نمایند.

امسال حدود 450 تا 500 میلیارد تومان اعتبار برای پژوهش پیش بینی شده علاوه بر این، دستگاه های دولتی هم امسال باید حداقل 260 هزار میلیارد تومان برای پژوهش های تحصیلات تکمیلی هزینه نمایند

باوجود پیش بینی ها قانونی اما همیشه بخش پژوهش در کشور دارای کاستی هایی است و انتقادهایی به آن وارد است و پیشنهادهایی برای برطرف معضلات آن مطرح می گردد.

در باره شرایط احتیاجمندی های پژوهش در دانشگاه ها با تورج محمدی معاون پژوهش و فناوری دانشگاه علم و صنعت گفت وگو نموده ایم.

زیرساخت لازم برای اجرای پروژه های بزرگ پژوهشی در دانشگاه ها فراهم شد

فارس: دستگاه های اجرایی باید یک درصد به پژوهش اختصاص پیدا می کرد، عملکرد دستگاه های اجرایی در تخصیص بودجه مربوط به پژوهش چگونه است؟

محمدی: مسلم است که عملکرد دستگاه های اجرایی خیلی خیلی پایین تر از حد انتظار بوده است و در واقع دستگاه ها به نظر می رسد تمایلی برای هزینه کرد در این حوزه ندارند؛ اگرچه ظرفیت به کارگیری این اعتبارات برای انجام پروژه های تحقیقاتی و پژوهشی در دانشگاه ها وجود دارد، به طوری که دانشگاه ها زیرساخت های لازم برای انجام پروژه های بزرگ را تا حدود زیادی فراهم نموده اند و فقط باید پروژه ها به دانشگاه ها واگذار شوند. دانشگاه ها برای اینکه بتوانند پروژه های بزرگ را به بهترین شکل انجام دهند، باید تغییراتی در زیرساخت های خود لحاظ نمایند و زیرساخت های جدید ایجاد نمایند تا امکان انجام پروژه های بزرگ با به کارگیری تخصص های مختلف در دانشگاه های مختلف فراهم گردد.

دستگاه ها اعتبارات مربوط به حوزه پژوهش خود را صرف پژوهش در دستگاه ها نمی نمایند و بخش عمده ای از آن را صرف فعالیت های جاری و فعالیت های مهندسی می نمایند؛ شاید در نتیجه این امر است که ارتباطی که باید بین دانشگاه ها و صنایع شکل بگیرد، تاکنون شکل نگرفته است.

دستگاه های اجرایی اعتبارات مربوط به حوزه پژوهش را صرف پژوهش در دستگاه ها نمی نمایند و بخش عمده ای از آن را صرف فعالیت های جاری و فعالیت های مهندسی می نمایند

به نظر می رسد که دستگاه های نظارتی باید وارد عمل شوند.

عملکرد صرف اعتبار پژوهشی دستگاه های اجرایی پایین تر از تکلیف قانونی

فارس: شرایط تخصیص بودجه پژوهشی در دستگاه های اجرایی امسال نسبت به سال گذشته چه تغییری داشته، آیا بهبود یافته است؟

محمدی: اکنون در حال حاضر آمار دقیق از اینکه عملکرد دستگاه ها اجرایی در تخصیص بودجه پژوهشی چگونه بوده است در اختیار ندارم، اما به نظر نمی رسد که بهبود یافته باشد، زیرا چندین سال است که عملکرد هزینه کرد اعتبارات پژوهشی دستگاه های اجرایی در سطحی پایین تر از آنچه که قانون دستگاه را مکلف نموده، باقی مانده است.

در تنگناهای مالی نخستین قربانی، پژوهش است

فارس: برای پیشگیری از اینکه امسال اعتبارات پژوهشی دستگاه ها صرف کارهای دیگری نگردد و به پژوهش تخصیص یابد چه می توان کرد؟

محمدی: با توجه به مسائل موجود در کشور که امسال دستگاه های دولتی اعم از دانشگاه ها و سایر دستگاه ها با مسائل مالی روبه رو هستند، امسال نگرانی های بیشتری از این بابت داریم؛ زیرا به محض اینکه مشکل مالی برای سازمان ها و دستگاه ها حادث می گردد، نخستین قربانی، پژوهش است و از این رو از دولت تقاضا داریم به این موضوع توجه جدی داشته باشد.

در چند سال اخیر شاهد شتاب در پیشرفت پژوهش و توسعه علمی کشور در کشور بوده ایم و اگر این فرایند با وقفه روبه رو گردد، اثرات جبران ناپذیری را باقی خواهد گذاشت، از این رو تمام مدیران کشور باید کوشش نمایند که مسائل کشور اثری بر فعالیت های پژوهشی نداشته باشد یا کمترین تاثیر را داشته باشد.

با توجه به محدودیت منابع مالی دستگاه های دولتی، امسال نگرانی ها از بی راهه رفتن بودجه پژوهشی بیشتر است؛ زیرا در مسائل مالی، نخستین قربانی، پژوهش است؛ اما اگر فرایند پرشتاب چند سال اخیر در توسعه پژوهش با وقفه روبه رو گردد، اثرات جبران ناپذیری برجای خواهد گذاشت

شورای سیاستگذار عالی عتف در نظارت بر تخصیص بودجه های پژوهشی جدی باشد

فارس: شورای عالی آموزش، تحقیقات و فناوری (عتف) مسؤول آنالیز شرایط پژوهش و فناوری در کشور است. با توجه به اینکه این شورا باید موضوع تخصیص بودجه پژوهشی دستگاه ها را آنالیز و بر آن نظارت کند، این شورای عالی چه اقدامی برای جلوگیری از تکرار این مشکل می تواند داشته است؟

محمدی: طبیعی است که شورای عتف باید کمی فعال تر باشد. معاونان پژوهشی دستگاه های اجرایی در آن شورا حضور دارند و در آن شورا این بحث ها مطرح و به گفت وگو گذاشته می گردد.

اما به نظر می رسد شرایط مالی خوب نیست، با این حال معتقدم که شورای عالی عتف به عنوان سیاستگذار باید در این موضوع جدی باشد و همچنین دستگاه های اجرایی هم به عنوان بازیگران اصلی فعالیت های پژوهشی باید نسبت به تخصیص منابع مورد احتیاج پژوهش در دستگاه های خود و واگذاری پروژه های پژوهشی به دانشگاه ها نقش جدی ای و فعالی داشته باشند.

تقاضا از رئیس شورای عتف برای دور نگه داشتن ساختار پژوهش کشور از مسائل مقطعی امسال

فارس: آیا برای پیشگیری از تکرار این مشکل در امسال می توان اقدامی مانند دستورالعملی دارای فوریت تنظیم کرد؟

محمدی: رئیس شورای عالی عتف رئیس جمهور است و قطعا می تواند نگاه ویژه ای به این موضوع داشته باشد و از رئیس جمهور و دیگر اعضای شورای عالی عتف تقاضا داریم که نگذارند مسائل مقطعی که اکنون پیش آمده است، به پژوهش و ساختار پژوهشی کشور و فرایند رو به رشد پژوهش در کشور لطمه بزند.

اجازه دهیم سهم کوچکی از اعتبارات کشور صرف به جریان انداختن پژوهش در دانشگاه و دستگاه ها گردد

فارس: چه پیشنهاد عملی برای تخصیص بودجه پژوهشی امسال دارید؟

محمدی: به نظر می رسد منابع کشور به حدی است که اجازه دهد بخش کوچکی از این منابع کماکان به جریان یافتن پژوهش در دانشگاه ها و دستگاه های اجرایی و کارخانجات اختصاص یابد و شکل سابق خود را حفظ کند و حتی رونق یابد.

در روزهای آخر سال گذشته تخصیص اعتباری انجام شد که تحقق پیدا نکرد. دانشگاه ها این پروژه ها را انجام دادند و دستگاه های اجرایی هم تعهدات این پروژه ها را تأیید می نمایند، اما اعتبار مربوط به دانشگاه ها تخصیص داده نشده است. این موارد یأس و ناامیدی در دانشگاه ها به وجود می آورد و باید برای پرداخت این منابع تعجیل گردد و اجازه ندهند فرایند رو به رشد دو سال اخیر مختل گردد

همچنین یکی دیگر از اقدامات ضروری حمایت از خاتمه نامه ها و تعهداتی است که دستگاه ها به دانشگاه ها دارند تا پروژه هایی که به آنها واگذار شده را حمایت نمایند. دولت باید این موارد را پشتیبانی کند.

تخصیص اعتباری که سال گذشته در روزهای آخر سال انجام شد و البته تحقق پیدا نکرد، از جمله تعهداتی بوده که دانشگاه ها این پروژه ها را انجام دادند و دستگاه های اجرایی هم تعهدات این پروژه ها را تأیید می نمایند، اما اعتبار مربوط به دانشگاه ها تخصیص داده نشده است، خود این موضوع یأس و ناامیدی در دانشگاه ها به وجود می آورد که در راستای تخصیص این منابع به دانشگاه ها باید تعجیل گردد و اجازه ندهند که فرایندی که در یک تا دو سال گذشته با برنامه های خوبی شروع شده است با مسائل فعلی در فرایند اجرایی مختل گردد.

اغلبگرنت پژوهشی صرف خرید تجهیزات آزمایشگاهی می گردد

فارس: انتقاداتی به شرایط گرنت پژوهی در دانشگاه ها وارد می گردد که منتقدان می گویند اختصاص بودجه به پروژه های کوچک متعدد و تقسیم شدن منابع پژوهشی بین اساتید و دانشجویان، مانع از شکل گیری کارهای پژوهشی بزرگ در دانشگاه ها می گردد.

محمدی: اول اینکه این طور نیست که مثل یک رویه همیشه پولی تحت عنوان گرنت پژوهشی بین دانشگاه ها تقسیم گردد، بلکه هر دانشگاه به طور مستقیم بر اساس ارزیابی سازمان برنامه و بودجه و ارزیابی دولتی، دارای اعتباری است و این اعتبارات در قالب سرفصل های مختلف به دانشگاه ها ابلاغ می گردد و دانشگاه ها متناسب با آن سرفصل ها اعتبار تخصیص داده شده را هزینه می نمایند.

بعضی از این سرفصل ها در حوزه های پژوهش است. در حوزه پژوهش هم، بعضی دانشگاه ها ممکن است منابع بیشتری را برای پژوهش اختصاص دهند و بعضی دانشگاه ها هم منابع کمتری را برای این موضوع در نظر بگیرند. طبعیی است که دانشگاه هایی که قصد دارند در رتبه بندی های بین المللی رشد نمایند منابع بیشتری را به پژوهش اختصاص می دهند.

اگرچه واقعا شرایط دانشگاه ها به گونه ای است که هزینه های اجتناب ناپذیری دیگری مانند خوابگاه و تغذیه دارند و این موارد به شکلی نیستند که بتوان در آنها صرفه جویی کرد؛ بنابراین طبیعی است که دانشگاه ها باید در این موارد آنچه را که ضروری است هزینه نمایند و در نتیجه بعضی دانشگاه ها صرفه جویی را از بخش پژوهشی انجام می دهند.

به این دلیل است که معاونان پژوهشی دانشگاه ها همیشه درخواست دارند صرفه جویی را از پژوهش انجام ندهیم و صرفه جویی فقط به پژوهش محدود نگردد، زیرا سرمایه گذاری در پژوهش اثرات بلندمدتی برای دانشگاه ها و برای کشور دارد.

در دانشگاه علم و صنعت منابع مالی که دولت برای پژوهش اختصاص می دهد را در حوزه پژوهش هزینه می کنیم و در واقع در این زمینه خوشبختانه در دانشگاه مسئله ای نداریم. رئیس دانشگاه و هیات رئیسه این دانشگاه از فعالیت های پژوهشی حمایت می نمایند و علاوه بر این سعی می کنیم منابع بیرون دانشگاه را هم برای پژوهش جذب کنیم. همچنان که در حال حاضر کوشش نموده ایم بخشی از فعالیت های کارآفرینی و نوآوری را با جذب منابع بیرونی مانند جذب منابع از معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری در دانشگاه اجرا کنیم.

گرنت پژوهشی براساس سرفصل های مصوب دانشگاه ها هزینه می گردد که شامل هزینه مواد و تجهیزات آزمایشگاهی، هزینه کار دانشجویی و حق الزحمه استاد است؛ در دانشگاه علم و صنعت، اغلب اعتبار گرنت، صرف خرید مواد، تعمیر، تجهیز و به روزرسانی تجهیزات در آزمایشگاه ها می گردد

در دانشگاه علم و صنعت گرنت پژوهشی را بر اساس عملکرد اساتید بین آنان توزیع می کنیم و نظارت می کنیم که این گرنت به درستی در سرفصل های مصوب دانشگاه هزینه گردد. این سرفصل های پژوهشی شامل مواد و تجهیزات، کار دانشجویی و حق الزحمه استاد برای فعالیت های پژوهشی است. البته حق الزحمه استاد در واقع به این شکل است که بعضی اساتید در حوزه پژوهش اقداماتی می نمایند که ممکن است اثر مستقیمی برای آنها نداشته باشد و این حق الزحمه جایگزین این کوشش ها می گردد که البته درصد آن هم قابل توجه نیست و بخش عمده گرنت پژوهشی در دانشگاه علم و صنعت صرف خرید مواد، تعمیر، تجهیز و به روزرسانی تجهیزات در آزمایشگاه ها می گردد، اما زیر نظر اساتید این کارها انجام می گیرد. حق الزحمه دانشجویان را هم دانشگاه با دستوری که استاد می دهد از محل گرنت به دانشجو پرداخت می نماید، به این معنا که استادی که گرنت پژوهشی دارد به دانشگاه اعلام می نماید که فلان میزان از گرنت را می خواهم در زمینه کار دانشجویی پرداخت کنم و دانشگاه به طور مستقیم پول را به حساب دانشجو واریز می نماید.

در بعضی دانشگاه ها گرنت پژوهشی به طور مستقیم به دانشجویان پرداخت می گردد و در بعضی دانشگاه ها هم حق الزحمه دانشجویان با دستور استاد از محل گرنت توسط دانشگاه به دانشجو پرداخت خواهد شد؛ حق الزحمه اساتید قابل توجه نیست

با این حال این رویه به این معنا نیست که مسئله ای در گرنت دانشجویی نداریم. از این روست که دولت باید در این زمینه چاره اندیشی کند که سال گذشته دولت پیشنهادی برای پرداخت حق الزحمه دانشجویان داشت.

باید در مسیری که قرار گرفته ایم، راه را ادامه دهیم، منابع بیشتری را برای یاری به خاتمه نامه ها و تامین مالی آنها اختصاص دهیم و در نهایت نقطه هدف و ایده ال دانشگاه ها در حوزه پژوهش تحصیلات تکمیلی این است که هر خاتمه نامه ای که شروع می گردد یک بهره بردار و یک حامی برای تامین هزینه ها داشته باشد.

اعتقاد داریم که یک استاد دانشگاه می تواند یک پروژه چند میلیون تومانی دارای گرنت را صحیح مدیریت کند

فارس: چه سیستمی را برای پژوهش دانشگاه مطلوب می دانید و چه پیشنهادی برای بهبود رویه فعلی دارید؟

محمدی: هر سیستم دارای اشکالاتی است. در بعضی از دانشگاه ها این گرنت مستقیم به دانشجویان پرداخت می گردد. آن سیستم هم غلط است، زیرا برای مثال دو دانشجو را در کنار هم فرض کنید، به هر دو 5 میلیون تومان پرداخت می گردد، در صورتی که ممکن است این دو نفر نه در پروژه، نه در هزینه و نه در احتیاج برابر نباشند و حتی نه از نظر توانمندی هم با یکدیگر قابل مقایسه باشند.

اما وقتی پول را در اختیار استاد قرار می دهیم، در واقع برای یک پروژه مدیر تعریف می کنیم. به این معنا که یک پروژه تحقیقاتی در دانشگاه وجود دارد، این پروژه زیر نظر استاد دانشگاه در حال اجرا است و استاد دانشگاه مدیر پروژه است. در این پروژه چه کسانی با این استاد همکاری می نماید؟ طبیعی است که در مرحله اول دانشجویان همراه استاد هستند. اعتقاد ما بر این است که یک استاد دانشگاه می تواند یک پروژه چند میلیون تومانی را که دارای گرنت است به طور صحیح مدیریت کند و طوری مدیریت داشته باشد و با دانشجویان خود تعامل کند که سال بعد هم بتواند گرنت بگیرد.

وقتی پول را در اختیار یک استاد دانشگاه قرار می دهیم، در واقع برای یک پروژه مدیر تعریف می کنیم؛ زیرا اعتقادمان این است که یک استاد دانشگاه می تواند یک پروژه چند میلیون تومانی دارای گرنت را به طور صحیح مدیریت کند و اگر نتواند با دانشجویان خود به خوبی تعامل کند، قطعا سال بعد محصول کمتری خواهد داشت و مبلغگرنت برای وی کاهش پیدا می نماید

اگر یک استاد گرنت پژوهشی خود را به درستی هزینه نکند در سال آینده یا در دو سال آینده محصولات کمتری خواهند داشت و مبلغ گرنت برای وی کاهش پیدا می نماید، بنابراین هر استادی با این منطق کوشش می نماید که با مدیریت صحیح منابع مالی، محصولات بیشتر ارائه دهد. محصولات بیشتر به معنای همان سیستم ارزیابی است که در ارزیابی گرنت دیده می گردد.

استاد اگر بخواهد از دانشجویان کار موثرتر و مفیدتر تحویل بگیرد، باید تعامل بهتر داشته باشد. باید هزینه ها را بهتر مدیریت کند و بهتر پرداخت کند و در نهایت تا جایی که می تواند به دانشجویان یاری هزینه تحصیلی پرداخت کند.

البته در نهایت هم گرنت پژوهشی قطعا جوابگوی ارائه یاری هزینه تحصیلی در سطحی که باید به دانشجویان نیست.

با این حال احساس می کنم طی سه یا چهار سال اخیر که گرنت های پژوهشی و نحوه پرداختی به دانشجویان را متمرکز نموده ایم و این کار به وسیله دانشگاه انجام می گردد، پرداختی ها موثرتر شده است. اما قطعا تاکید می کنم این پرداختی ها کافی نیست و به منابع بیشتری برای پرداخت به دانشجویان احتیاج داریم.

انتهای پیغام/

pariha.com: پریها مجله گردشگری، خبری، موفقیت، آشپزی و سرگرمی میباشد.