از خاک تا گرسنگی؛ توقف فرسایش خاک، حفظ آینده ما

به گزارش مجله یک کامپیوتر، شعار روز جهانی خاک در سال 2019 توقف فرسایش خاک، حفظ آینده ما انتخاب شده است و هدف آن افزایش آگاهی مردم و دولت ها در خصوص اثرات سوء ناشی از فرسایش خاک است.

از خاک تا گرسنگی؛ توقف فرسایش خاک، حفظ آینده ما

به گزارش خبرنگاران به نقل از مهر، پنجم دسامبر برابر با چهاردهم آذر از سوی سازمان خواربار و کشاورزی ملل متحد به عنوان روز جهانی خاک نام گذاری شده است.

شعار روز جهانی خاک در سال 2019 توقف فرسایش خاک، حفظ آینده ما انتخاب شده است و هدف آن افزایش آگاهی مردم و دولت ها در مورد اثرات سوء ناشی از فرسایش خاک است.

در آینده، فرسایش خاک مهم ترین چالش زیست کره خواهد بود. اگر از خاک های موجود به خوبی حفاظت نگردد، بحران گرسنگی سرتاسر کره زمین را تحت سیطره خود در خواهد آورد.

خاک به دلیل نقش روزافزون در مسائل توسعه جهانی نظیر امنیت غذایی و ارائه خدمات اکوسیستمی اهمیت دارد. خاک علاوه بر اینکه تامین نماینده مواد غذایی است، خاصیت تصفیه نمایندگی نیز دارد و به عنوان یکی از پالاینده های مهم طبیعت محسوب می گردد. این خاصیت خاک در اثر خواص فیزیکی، شیمیایی و زیستی آن حاصل می گردد.

با توجه به وجود چرخه مواد بین اکوسیستم های موجود در طبیعت و بستر خاک برای حیات در زیست کره، هرگونه آلودگی در این محیط به طور مستمر بر دیگر موجودات زنده اثر می گذارد. برنامه ریزی برای حفاظت از خاک لازمه بقای نسل بشر است و برخورداری از زمین پاک حق همگانی است. لذا برای حفظ زمین نیز صیانت از خاک الزامی است، صیانت از خاک در واقع صیانت از همه منابع طبیعی است.

یکی از دلایل مهم اهمیت توجه به خاک و جلوگیری از آلودگی و از بین رفتن آن، زمان طولانی لازم برای تجدید منابع آن است، به بیان دیگر، برای تشکیل یک سانتی متر خاک 700 تا 1000 سال زمان ضروری است.

مدیریت و بهره برداری از منابع خاک و جلوگیری از آلودگی و تخریب آن، یکی از مهم ترین چالش های حال و آینده کشورهای در حال توسعه به ویژه کشورهای واقع در منطقه خشک و نیمه خشک از جمله ایران به شمار می رود.

نبود قانونی جامع و فراگیر در سال های گذشته در مورد حفاظت از خاک، مدیریت غیر علمی و سوء رفتار با خاک را به همراه داشته به نحوی که مدیریت و هماهنگ کردن فعالیت های اعضای جامعه، دستگاه ها و نهادهای مرتبط برای جلوگیری از تخریب و آلودگی و مدیریت بهینه خاک دچار مشکل بود.

  • ابلاغ قانون حفاظت از خاک از سوی رئیس جمهور و قانونمند شدن خاک

به منظور حفظ و پایداری خاک به صورت کمی و کیفی، کاربری صحیح و بهره برداری بهینه از خاک و جلوگیری از تخریب و آلودگی آن و احیاء، اصلاح و بهسازی خاک های تخریب و آلوده شده، لایحه حفاظت از خاک به پیشنهاد مشترک سازمان حفاظت از محیط زیست و وزارت جهادکشاورزی در دستور کار دولت نهاده شد.

این لایحه در نهایت پس از تصویب در مجلس شورای اسلامی و تأیید از سوی شورای نگهبان، در تاریخ 22 خرداد 1398 از سوی رئیس جمهور با عنوان قانون حفاظت از خاک برای اجرا به دستگاه های اجرایی مربوط ابلاغ شد.

  • فرسایش خاک عاملی برای نابودی این مؤلفه زیستی

اولین بار است که در کشور قانون جامع و کاملی در رابطه با خاک داریم، متأسفانه با وجود اهمیتی که خاک دارد ما تاکنون قانون جامعی برای حفاظت از آن نداشتیم و همین باعث شده بود در رابطه با بحث کنترل فرسایش، کاهش آلودگی و صیانت و حفاظت از خاک در بعضی موارد خلاء قانونی داشته باشیم.

البته در بخش هایی از قانون توسعه پنجم توسعه، یک سری محدودیت ها و نظام هایی در رابطه با صادرات خاک داشتیم که اکنون دیگر به قانون دائمی و منسجم تبدیل شده است یعنی آن زمان نیز خروج و صادرات خاک های زراعی ممنوع شده بود اما اکنون با تصویب قانون حفاظت از خاک، این موارد با جدیت بیشتری پیگیری خواهد شد.

در قانون حفاظت از خاک، وظیفه هر دستگاه در این زمینه معین شده است، مثلاً متولی حوزه فرسایش خاک، جهاد کشاورزی است که باید به صورت جدی بودجه های منسجم و کاملی برای بحث جلوگیری از فرسایش خاک و طرح های آبخیزداری دریافت کند.

فرسایش خاک موضوع مهمی است که متأسفانه به آن توجه نمی گردد در حالی که از اهمیت زیادی برخوردار است، به عنوان مثال در سیلاب های اخیر در کشور به ویژه در استان های خوزستان، لرستان و گلستان می بینیم بیشتر خسارت هایی که سیلاب وارد کرد مربوط به گل و لایی است که همراه با سیلاب بود و در خانه های مردم و معابر عمومی رسوب کرد و خسارت های ناشی از سیل را چندین برابر کرد.

  • جرایم مربوط به تخلفات خاک به صندوق محیط زیست واریز می گردد

یکی دیگر از مواردی مثبتی که قانون حفاظت از خاک برای محیط زیست داشته این است که جرایم مربوط به تخلفات خاک به صندوق ملی محیط زیست وارد می گردد تا صرف رفع کردن مشکل در آن زمینه گردد، پیش از این جرایم زیست محیطی به صندوق شهرداری و وزارت کشور واریز می شد که در جاهای دیگری هزینه می شد، اما با توجه به این قانون جرایم محیط زیستی در مورد خاک به صندوق ملی محیط زیست واریز می گردد تا صرف رفع شدن مسائل محیط زیستی گردد.

  • پایش خاک کلیدی برای سنجش شرایط خاک

پایش خاک، اندازه گیری و نظارت دوره ای یا مستمر پارامترها و یا فاکتورهای شاخص آلاینده موجود در منابع خاک و منابع آلاینده به منظور معین کیفیت و کمیت آنها و تطابق آنها با استاندارد کیفیت خاک و راهنماهای آن است و شامل پایش های زیستی، فیزیکی و شیمیایی است که در آنها از شاخص ها و نشانگرهای خاصی استفاده می گردد.

پایش خاک، محور ارزیابی و کلیدی برای سنجش شرایط یا کارکرد خوب در اکوسیستم های خاک بوده و قادر است هشدار دهنده زود هنگام در تغییراتی باشد که گونه های فردی (مثل انسان)، جمعیت ها و اکوسیستم ها را تهدید می نمایند. این پایش به وسیله ابزارهای سنجشی و یا سنجش از راه دور انجام می گردد.

در حال حاضر، بیشتر توجهات به سمت مدیریت و کنترل معضلات زیست محیطی است، در حالیکه باید قبل از آنها پایش و سنجش، مد نظر قرار گیرد. امروزه موفقیت و اثربخشی هرگونه برنامه مدیریتی در حفاظت و صیانت از محیط زیست و منابع طبیعی در گرو پایش بهینه و مناسب کمی و کیفی است.

از آن جا که بررسی اطلاعات پایش، مبنای مدل سازی و پیش بینی و اطلاع رسانی به جامعه و اولیای امور و تصمیم گیران رده های بالای مدیریتی کشور واقع می شوند، از این رو پایش، نقش و اهمیت زیادی در امر مدیریت آلودگی و حفظ کیفیت خاک ایفا می نماید.

در سند چشم انداز ایران 1404 برخورداری از سلامت فردی و سلامت جامعه و محیط، همراه با بهره مندی از محیط زیست سالم از جمله اصول مهم است و پایش آلودگی های خاک از ابزارهای صحت و سقم آن محسوب می گردد.

مدیریت، پایش وکنترل آلاینده ها از راهبردهای کلان مدیریت زیست محیطی خاک کشور است که به وسیله پایش می توان به آن دست یافت.

  • مهم ترین فرصت موجود در قانون حفاظت از خاک، شناسایی خاک های آلوده است

مهم ترین فرصت موجود قانون حفاظت از خاک است که مطابق آن باید شناسایی خاک های آلوده، واحدهای آلاینده، مواد آلاینده خاک، اشخاص آلوده نماینده و اعلام وقوع شرایط اضطراری صورت گیرد و سپس مدیریت زیست محیطی خاک به وسیله نظارت بر منابع آلاینده خاک شناسایی شده با برخورد مناسب کارشناسی، فنی، حقوقی و قضایی با آلوده نمایندگان انجام می گردد که این مهم احتیاج به سنجش سالانه و برنامه کاهش منابع آلاینده به وسیله مدیریت زیست محیطی خاک دارد.

مطابق مواد 11 و 15 قانون حفاظت از خاک سازمان حفاظت محیط زیست مکلف به پایش خاک های آلوده، شناسایی مواد آلاینده خاک، اشخاص آلوده نماینده، اعلام وقوع شرایط اضطراری واحد آلاینده خاک است.

  • آلودگی خاک امنیت غذایی را به خطر می اندازد

خاک به عنوان منبع طبیعی تجدیدناپذیر، سرمایه ملی و بستر حیات، نقش اساسی در استقرار و رشد جوامع بشری و نیز سایر مخلوقات دارد و در واقع بخشی از زنجیره غذایی انسان و سایر حیوانات از خاک است.

به همین دلیل هرگونه آلودگی موجود در خاک می تواند در طی زنجیره غذایی، به سطوح بالاتر انتقال یافته و در نهایت در انسان تمرکز یابد و چون بسیاری از موجودات مقدار عناصر جذب شده را در خود افزایش می دهند (زیست انباشتگر)، در نتیجه مقادیر بالاتری از عناصر وارد بدن مصرف نماینده نهایی خواهد شد.

pariha.com: پریها مجله گردشگری، خبری، موفقیت، آشپزی و سرگرمی میباشد.

منبع: همشهری آنلاین
انتشار: 24 مهر 1400 بروزرسانی: 24 مهر 1400 گردآورنده: 1com.ir شناسه مطلب: 18549

به "از خاک تا گرسنگی؛ توقف فرسایش خاک، حفظ آینده ما" امتیاز دهید

امتیاز دهید:

دیدگاه های مرتبط با "از خاک تا گرسنگی؛ توقف فرسایش خاک، حفظ آینده ما"

* نظرتان را در مورد این مقاله با ما درمیان بگذارید